Kalendarz historyczny
4 lipca
-
W katastrofie lotniczej koło Gibraltaru wraz z córką i grupą współpracowników zginął gen. Władysław Sikorski, Naczelny Wódz i premier rządu RP na uchodźstwie.
-
W Warszawie urodził się Ryszard Reiff, w czasie II wojny światowej członek Konfederacji Narodu, od 1944 r. w AK; współzałożyciel Stowarzyszenia „Pax”, w latach 1978–1982 jego przewodniczący; od 1981 r. członek Rady Państwa; jako jedyny z 14 jej członków sprzeciwił się 13 grudnia 1981 r. zatwierdzeniu uchwały o wprowadzeniu stanu wojennego i dekretu o stanie wojennym, za co został odwołany ze stanowiska; senator z ramienia Komitetu Obywatelskiego (1989–1991); przewodniczący Związku Sybiraków (1989–2006).
-
W drugiej turze wyborów prezydenckich Bronisław Komorowski uzyskując 53,01 proc. głosów pokonał Jarosława Kaczyńskiego (46,99 proc.); frekwencja 55,31 proc.
-
W Neapolu zmarł Gustaw Herling-Grudziński, prozaik, eseista, publicysta, krytyk literacki; autor m.in. „Innego świata” i „Dziennika pisanego nocą”; więzień sowieckich łagrów, żołnierz 2. Korpusu Polskiego, uczestnik bitwy o Monte Cassino.
-
W domu opieki w Wuppertalu zmarł Kurt Franz, niemiecki zbrodniarz, ostatni komendant obozu zagłady w Treblince; pod koniec wojny uciekł z niewoli amerykańskiej, następnie żył pod swoim nazwiskiem w Niemczech. Po aresztowaniu w 1959 r. został skazany na dożywotnie więzienie; w 1993 r. zwolniono go z więzienia ze względów zdrowotnych.
-
W Warszawie zmarł Janusz Przymanowski, pisarz, publicysta, autor powieści dla młodzieży „Czterej pancerni i pies”.
-
Inauguracyjne posiedzenie Sejmu i Senatu.
-
W Warszawie zmarł Antoni Słonimski, poeta, felietonista, dramatopisarz, satyryk, krytyk teatralny i filmowy; współtwórca grupy poetyckiej Skamander, autor słynnych „Kronik Tygodniowych" publikowanych w przedwojennych „Wiadomościach Literackich"; prezes Związku Literatów Polskich (1956–1959).
-
W Hamburgu zakończył się proces byłego szefa warszawskiego Gestapo Ludwiga Hahna, który został uznany winnym popełnienia masowego mordu i skazany na karę dożywotniego więzienia. Zmarł w więzieniu w 1986 r.
-
W Szczecinie urodził się Wojciech Adamczyk, reżyser teatralny i telewizyjny, twórca m.in. seriali „Tata, a Marcin powiedział …” i „Ranczo”.
-
Papież Pius XII nominował księdza Karola Wojtyłę biskupem tytularnym Ombrii i biskupem pomocniczym Krakowa.
-
W Iwaniskach urodził się Andrzej Poniedzielski, poeta, felietonista, autor tekstów piosenek.
-
W Nowym Jorku zmarł Jan Kucharzewski, polityk, historyk, publicysta, w latach 1917–1918 premier rządu Rady Regencyjnej.
-
Z Nowego Jorku, poprzez nadajnik we Frankfurcie nad Menem, Radio Wolna Europa rozpoczęło nadawanie audycji w języku polskim.
-
Do Gdyni powrócił niszczyciel ORP „Błyskawica”.
-
Na skutek więziennej głodówki w szpitalu w Skopinie pod Moskwą zmarł płk Kazimierz Tumidajski („Marcin”) – dowódca Okręgu Lubelskiego AK, aresztowany w sierpniu 1944 r. przez NKWD.
-
W Kielcach doszło do pogromu ludności żydowskiej; z rąk cywilnych mieszkańców miasta, milicjantów i żołnierzy, zginęło 37 Żydów; zbrodnia spowodowała żydowski exodus z Polski.
-
Władze sowieckie przemianowały Królewiec na Kaliningrad; zmarły w 1946 r. Michaił Kalinin był działaczem komunistycznym, przewodniczącym Prezydium Rady Najwyższej ZSRS, współodpowiedzialny za represje i terror lat 30., a także zbrodnię katyńską.
-
W Nowym Jorku założono Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce.
-
W Lyonie urodził się Stefan Meller, historyk, dyplomata; ambasador we Francji (1996–2001) i w Rosji (2002–2005), minister spraw zagranicznych (2005–2006); wykładowca historii, prorektor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie, redaktor naczelny miesięcznika historycznego „Mówią wieki”.
-
W nocy z 3 na 4 lipca Niemcy aresztowali we Lwowie ponad 20 profesorów uczelni lwowskich, a także ich bliskich, przyjaciół oraz osoby przypadkowo zastane w mieszkaniach; wszyscy zostali zamordowani 4 lipca na Wzgórzach Wuleckich; od kul zginęło 40 osób, wśród nich profesorowie: Antoni Cieszyński, Władysław Dobrzaniecki, Jan Grek, Jerzy Grzędzielski, Edward Hamerski, Henryk Hilarowicz, Włodzimierz Krukowski, Roman Longchamps de Berier, Antoni Łomnicki, Witold Nowicki, Tadeusz Ostrowski, Stanisław Piłat, Stanisław Progulski, Roman Rencki, Włodzimierz Sieradzki, Adam Sołowij, Włodzimierz Stożek, Kazimierz Vetulani, Kasper Weigel, Roman Witkiewicz oraz Tadeusz Boy-Żeleński.
-
W Marsylii zmarł Józef Pankiewicz, malarz, grafik; w swojej twórczości nawiązywał m.in. do francuskiego impresjonizmu, do jego znanych dzieł należą m.in. „Rynek Starego Miasta w Warszawie nocą” z 1892 r.
-
W Poznaniu urodziła się Zdzisława Donat, śpiewaczka operowa o światowej sławie; w jej repertuarze ważne miejsce zajmują role w operach Wolfganga Amadeusa Mozarta; zwłaszcza rola Królowej Nocy w „Czarodziejskim flecie”.
-
W Warszawie urodził się Henryk Grynberg, polski pisarz żydowskiego pochodzenia, autor książek o Holokauście i stosunkach polsko-żydowskich; m.in. „Dziedzictwo”, „Żydowska wojna”, „Zwycięstwo”, „Życie ideologiczne", „Kadisz", „Szkice rodzinne", „Ojczyzna"; od 1967 r. mieszka w USA.
-
W Sancellemoz we Francji zmarła Maria Skłodowska-Curie, autorka pionierskich prac z fizyki i chemii jądrowej, jedyna dotąd kobieta uhonorowana przez Szwedzką Akademię Nauk dwiema Nagrodami Nobla.
-
W Warszawie urodził się Konrad Swinarski, wybitny twórca teatralny, reżyser, scenograf; w dziejach teatru zapisał się m.in. jako realizator polskich narodowych dramatów: „Dziadów” Adama Mickiewicza (1973 r.) i „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1974 r.), oba spektakle powstały w Starym Teatrze w Krakowie.
-
Wojna polsko-bolszewicka: generalna kontrofensywa Armii Czerwonej na Białorusi; w wyniku przerwania polskich linii obronnych nad Autą i Berezyną nastąpił odwrót wojsk polskich na całym froncie.
-
W Warszawie urodził się Jan Strzelecki, socjolog, eseista, uczestnik Powstania Warszawskiego, współpracownik KOR i Towarzystwa Kursów Naukowych, doradca Solidarności; zmarł w 1988 r. w wyniku brutalnego pobicia w Warszawie; okoliczności napadu nie zostały wyjaśnione.
-
Początek walk Legionów Polskich z wojskami rosyjskimi pod Kostiuchnówką.
-
W Wadowicach urodził się Józef Putek, prawnik, parlamentarzysta, działacz ruchu ludowego.
-
W Stojańcach pod Lwowem urodził się Julian Krzyżanowski, historyk literatury; autor m.in. „Historii literatury polskiej”, wydawca dzieł Jana Kochanowskiego, Juliusza Słowackiego, Henryka Sienkiewicza.
-
Na Wawelu pochowano sprowadzone z Paryża szczątki Adama Mickiewicza.
-
W Skierniewicach urodził się Jan Leon Kozietulski, pułkownik wojsk polskich, uczestnik wojen napoleońskich, dowódca szwadronu pułku szwoleżerów gwardii, który wsławił się w ataku na przełęcz Somosierra.
-
Kongres Kontynentalny przyjął w Filadelfii „Deklarację Niepodległości Stanów Zjednoczonych”.
-
Wojska polskie dowodzone przez hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego pod Sasowym Rogiem nad Prutem rozbiły czambuł tatarski i uwolniły jasyr oraz odzyskały łupy.
-
Wojska polskie dowodzone przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego rozbiły pod Kłuszynem armię kniazia Dymitra Iwanowicza Szujskiego, zdążającą na odsiecz Smoleńskowi. Zwycięstwo w bitwie otworzyło Polakom drogę do Moskwy.